زهرا

در خانواده ای تربیت یافتم که می گفتند دختر زیاد حرف نمی زند ، دختر با صدای بلند نمی خندد و... خلاصه دختر خفه خون می گیرد . ما دخترها هم که بوینوموز قیلدان نازیک دیر یعنی گردنمان نازکتر از تار مو می گفتیم : چشم . مادرهایمان می گفتند : برادر چیز دیگری است و الله باجیلاری قارداشلارا قوربان ائله سین یعنی خدا خواهرها را فدای برادرها کند .از این قربان شدن چقدر بدم می آمد . وقتی خاله ها دائی بزرگم را می دیدند شروع به قربان صدقه رفتن می کردند . باجین سنه قوربان قارداش یعنی خواهر به قربانت داداش باجین اؤله یدی قارداش یعنی خواهرت می مرد داداش و الی آخر . از این جمله ها هم بدم می آمد و هم چندشم می شد . پس چرا آقا دائیم یک بار هم نمی گفت داداش قربانت خواهر . بی انصاف تعارف هم نمی کرد که خدا نکند . وقتی این سخنان خاله ها را به تکرار مکرر می شنیدم به قول ضرب المثل معروف آدامین اتی تؤکولور آدم گوشتش ریخته می شود . منظور چندش آور بودن حرف و یا عملی است . مادرم سعی می کرد همان رفتار و احساسی را که نسبت به برادرش داشت به ما نیز تحمیل کند و از ما میخواست با برادر بزرگمان چنان رفتار کنیم و اما من زیر بار نمی رفتم و می گفتم : بیر آتین قاباغی بیر آلمادیر منظور محبت باید متقابل باشد . اما در سایه تبعیض مادر عزیزم همیشه برادرم پیروز بود . آنچه که دلم را بیشتر از هرزمانی می سوزاند روزی بود که پول عیدیهایم را جمع کرده وبه همراه پدرم به کمد فروشی رفته و کتابخانه کوچک دو طبقه ای خریدم و کارگر همان فروشگاه به همراه ما این کتابخانه را به خانه آورد . با اشتیاق فراوان کتابهایم را داخل آن چیدم . تازه کارم تمام شده بود که همین داداش بزرگ ، عزیز دردانه مادرم از در وارد شد و با دیدن کتابخانه تازه من نگاهی به قفسه قراضه خودش انداخت و گفت عوضش می کنیم . در جوابش گفتم : این را من با پول عیدیهایم خریدم و به هیچ کس نمی دهم . در حالی که به مادرم نگاه می کرد و مادر و پسر موذیانه می خندیدند گفت : تو غلط می کنی مگر دست خودت است که تصمیم بگیری و عوض نکنی . چه راحت و بی خیال و با عرض معذرت با پرروئی فراوان در حالی که گریه می کردم کتابها و وسایل مرا به راحتی بیرون ریختند و وسایل داداش خان را داخل آن گذاشته و کتابخانه کهنه گرد و خاک گرفته و زوار دررفته حضرت آقا را به من دادند . کاش می دانستید چقدر دلم سوخت . مادرم دربیرون ریختن وسایل من به او کمک کرد و در مقابل اعتراضم مشت محکمی به کمرم کوبید که نفسم به شماره افتاد . ای بی انصاف . ای بی انصاف . خوب انصاف بدهید دختر چنین مادری بهتر از من که نمی شود . باید هم در مقابل ستم و جور آقا شوهر خاموش می شدم وقتی هم که اعتراض می کردم که خودم لباس زمستانی ندارم چرا حقوق مرا به خواهرت هدیه می دهی ؟ زیر مشت و لگد او له می شدم . باید هم در مقابل اعتراض به کثافتکاریهایش به قصد کشت کتک می خوردم و اگر پلیس بدادم نمی رسید خدا می داند که شما خواننده های عزیز این روایتها ، مرا می شناختید یا راوی و گلین بانو و نرگس و مهشید و هاله و خانوم حنا و زیتون واحمد سیف و... فریاد اعتراض بلند می کردند که زنی زیر مشت و لگد شوهرش جان باخت و بعد از چند روزی ازخاطره ها پاک می شدم
دوستی به نام زهرا داشتم . او هم مثل من تربیت شده بود . زن جوان شوخ و مهربانی بود که در اوایل ازدواجش چنان از کریم آقایش تعریف می کرد وچنان کریم آقا می گفت که آغزیندان بال دامیردی منظور گوئی از عسل شیرین سخن می گفت . اما با گذشت زمان گوئی مهرش نسبت به کریم آقایش کمترشده و دیگر از او و خوبیهایش سخن نمی گفت . روزی از روزها درد دلش باز شد چنین تعریف کرد
دو خواهر و برادریم . هنوز خیلی بچه بودیم که پدرم درگذشت و مادرم با حقوق و خانه ای که از او به ارث مانده بود زندگی ما را اداره کرد تا اینکه من استخدام شده و با کریم آقا ازدواج کردم و برادرم به خدمت سربازی رفت و مادرم که جوان بود و به خاطر ما ازدواج نکرده بود به اصرار ما به خانه بخت رفت و سهم ارث خود را به ما بخشید . اوایل زندگی ما کریم آقا خیلی خوب و مهربان بود و من مثل پروانه دور سرش می گشتم گوئی در زندگی غمی نداشتم . فکر می کردم که این مرد کوه استواریست که می توانم به او تکیه کنم و در کنار او مشکلی نیست که آسان نشود . روزی به عمویم گفتم که سهم ارث خودم را به داداشم خواهم بخشید . عمویم با این فکر و تصمیم من مخالفت کرد و گفت دونیانین قویروغو اوزوندور .منظور دنیا بازیهای زیادی دارد . نباید از سهم خودت چشم پوشی کنی . اما من توی دلم می گفتم خدا مرا فدای برادرم کند . خانه که هیچ این جانم فدای او . خدمت سربازی برادرم تمام شد و سرو سامان گرفت و نامزد شد و من بدون توجه به تاکید عمویم برای بخشیدن سهم ارثیه ام به برادرم اقدام کردم . یکی از شبهای سرد زمستانی با کریم آقا حرفمان شد . چند روز قبل برف باریده بود و هنوز سوز سرما تمام نشده بود که بارش برف دوباره شروع شد . بگو مگوی ما طول کشید و به دعوی کشید و کریم اقا که زورش بیشتر از من بود یک دفعه از بازویم گرفت و مرا محکم به طرف در خانه کشانید و در را باز کرد و مرا از خانه آن هم بدون روسری و چادر و حتی دمپائی بیرون انداخت . در خروجی خانه رو به خیابان بود . آن وقت شب که تو دئییردین گؤیده دونوردو منظور شدت سرما . در را زدم و باز نکرد . از دور تاکسی دیدم و منتظر ماندم تا نزدیک شد خودم را جلو تاکسی انداختم و راننده مجبور به ترمز شد . با عجله خودم را توی تاکسی انداختم و گفتم : آقا شوفر ترا خدا نگاهم نکن که چادر ندارم مرا به آدرس ..... برسان . بیچاره راننده هاج و واج مانده بود . دم در خانه عمویم نگاه داشت با خواهش من در را زد وعمو بازکرد و من سراسیمه از تاکسی پیاده شدم و گریه کنان خودم را در آغوش عمویم انداختم و زن عمویم به صدایم از خانه بیرون آمد و مرا داخل برد. بعد از چند لحظه عمویم نیز داخل خانه شد و گقت : از راننده خجالت کشیدم . دستمزد نگرفت و خدا را شکرکرد که گیر افراد ناخلف نیفتاده ای . حالا همه اش بگو قربان آقا کریم بروم او قلمان من است . این هم از قلمان که شبانه زنش را سر لخت از خانه بیرون می کند . شب تلخی بود . عمویم خدا را شکر کرد که هنوز سهم خانه را به نام برادرم نکرده ام . نصفه های شب اقا کریم به خانه عمویم زنگ زد و عمو آز دئدی ناز دئدی یعنی کم گفت و حرفهای حسابی گفت . فردای همان روز آقا کریم آمد و عذر خواهی کرد اما از همان شب از چشم عمویم افتاد . دیگر نه من و نه عمو به او اعتماد نداشتیم . نمی توانستیم مطمئن شویم که این اعمال او تکرار نخواهد شد . خانه پدری را فروختیم وسهم خودم را گرفتم و با کریم آقا خانه ای خریدیم و نصف به نصف شریک شدیم . عمویم تاکید کرد که کریم آقا دیگر حق نداری زنت را از خانه بیرون کنی چون نصف این خانه متعلق به این زن است . دوستانی که این ماجرا را نمی دانستند فکر کردند که من و عمویم داریم نانجیبی و دعوی منیم مالیم سنین مالین ، یعنی مال من، مال تو می کنیم . ما مردم این گونه ایم وقتی مرد زنش را به ستم از خانه بیرون می کند دل می سوزانیم و به زمین و زمان نفرین می کینم و هنگامی که زن از حق مسلم خود دفاع می کند او را نانجیب و مال دوست و منفعت طلب حساب کرده و چه اشعاری می سراییم که « وفاداری مجوی از زن که بیجاست »و ... حقوقمان را دو دستی تقدیم مرد می کنیم به این دلیل که آقا در ساعات کاری ما از استراحت و آسایش خود گذشته پس حقوق ما حق مسلم ایشان است . (البته این از جملات گهر بار مادرشوهر بنده بود. که اطرافیانش باور داشتند ایشان زن دانشمندی هستند و سخنانشان باید به آب طلا نوشته شود . ) این چنین بود که عمویم آینده ام را تضمین کرد . ان شب وحشتناک موجب شد که چهره کریم آقا که او را قلمانی می پنداشتم که از بهشت راه کج کرده و اشتباهی بر زمین نشسته بود برایم آشکار شود . حالا چگونه می توانم باور کنم که مردها به راستی دلسوز و مهربان نسبت به زنانشان هستند ؟ متاسفانه حکایتها را می شنویم و باور نمی کنیم . یکی می گوید شوهر ولی نعمت است و باید از او اطاعت کرد و دیگری می گوید اگر آقا شوهر یکی گفت جوابش را سه تا بده . هیچ کداممان برای بافتن راه حلی درست تلاش نمی کنیم . آخر مرد و زن با هم ازدواج می کنند که در آرامش و با دلی پر از مهر و عاطفه کنار هم زندگی کنند و فرزندانشان را درست تربیت کنند . مگر به میدان جنگ می رویم که در مقابل یک تیر دو تیر در کنیم . به قول ضرب المثل آذربایجانی منیم الیم الندی قلبیریم گؤیده فیریلدادی منظور از ما که گذشت . ای کاش جوانها یا با تصمیم به زندگی پر از مهر و دوستی ازدواج کنند و یا هرگز ازدواج نکنند . در روابط زناشوئی همان قدر که دل پاک و محبت صادقانه و بی ریا نقش آفرین است ،به همان اندازه نیز کاغذ و قلم و قانون کم اثر است