اسم من

از زمانی که به خاطر دارم ، شهربانو صدایم کرده اند . می گویند که اسم مادر پدربزرگم شهربانو بود و این اسم را پدربزرگم به یاد مادر جوانمرگش بر من نهاده بود . گویا بزرگ خاندان بود و سری پر بلا داشت . دو برادر جوانش کشته و به قتل رسیده بودند و نگهداری خانواده آنها به عهده او بود . عصرها که خسته و کوفته به خانه بازمی گشت به محض رسیدن به دم در صدایم می کرد که شهربانو جان ، مادر من ، عزیز من کجائی ؟ و من با پاهای کوچکم به تندی می دویدم و به استقبالش می رفتم . گاهی اوقات هم او را پسرم صدا می کردم . می گویند مرا خیلی دوست داشت و خاطرم را می خواست . ایندی ایسته مه سین ( حالا نخواهد ) وقتی او خانه بود من نیز به راستی شهربانوی خانه بودم و با قد و قواره کوچکم به همه امر و نهی می کردم . موقع دعوا حق یا ناحق بر دخترعموهایم پیروز می شدم . آن زمانها هنوز جدا از پدر و مادر زندگی کردن مد نشده بود و پدرها برای پسرهایشان همسر انتخاب می کردند و همگی در خانه بزرگ پدری با تفاهم زندگی می کردند و در واقع پدرشوهرها رئیس خانه بودند . در گوشه ای از حیاط بزرگ خانه ها اتاقی به نام اتاق تنور بود . اتاق بزرگی که وسط آن تنوری ساخته بودند وهفته ای یک روز بساط نانوائی در خانه پهن می شد . نانوای خانه زنی بود که زه زو باجی صدایش می کردند . او هفته ای یک روز با دوشاگردش به خانه مان می آمد و نان هفتگی را می پخت وسپس کلوچه های تو پر که داخلش را با روغن حیوانی و سیب زمینی و … پر می کرد و می پخت . به این نان کلوچه نیز پاپان می گفتند . آخر سر با خمیر باقی مانده برای بچه های خانه نان کلوچه های گوناگون به شکل حیوانات می پخت . در این روز نیازی به آشپزی نبود . نان تازه و گرم زه زو باجی پذیرای خانواده بود . پاپان ، اریده ک ، یاغلی چؤرک ، بالیق چؤره گی و … یادش به خیر .
آن زمانها هنوز احترام به بزرگترها از خاطره ها محو نشده بود . مادرم تعریف می کرد که روزی همراه زن عمویم به جشن عروسی رفته و به ناخنهایشان لاک زده بودند . موقع بازگشت به خانه مانده بودند که چگونه این لاکها را پاک کنند تا پدرشوهر نبیند . خوب آن زمانها که هنوز لاک پاک کن به بازار نیامده بود و خانمها به ناخن های پا و دستشان فیندیقچا می گذاشتند . یعنی فقط به انگشتان دست و پا حنا می گذاشتند و با پارچه های کوچک ناخنها را می بستند که هنگام خواب حنا به جاهای دیگر دستشان مالیده نشود . صبح پارچه ها را باز می کردند و پس از شستن پاها و دستها ، رنگ خوش حنا نمایان می شد . اما این بار که هوس لاک کرده بودند مجبور به پاک کردنش با شیشه شده بودند حالا این تکه شیشه چه بر سر انگشتان آنها آورده بود ، حکایتی دیگر دارد . مادرم می گفت : در زمان آنها لاک تازه به بازار آمده و مد روز شده بود اما در نظر بزرگترها حرام بود و فتوی داده بودند که لاک را با خون خوک درست می کنند و مردار است . حالا این خوک را از کجا پیدا می کردند و می کشتند و خونش را توی شیشه می کردند و به عنوان لاک می فروختند ، جای بحث و تحقیق دارد . این خاطره مرا یاد دوران نوعروسیم می اندازد که مثل همه نوعروسان علاقه فراوان به ماتیک و ریمل و لاک داشتم . روزی پدر شوهر مرحومم نگاهی به دستهایم انداخت و گفت : عروس خوبی هستی حیف که ناخنهایت بلند است . با خود فکر کردم سؤزه باخماق ادب دندیر ( احترام به بزرگتر از نشانه های خوب ادب است ) و ناخنهایم را کوتاه کردم و دیگر لاک نزدم . شاید اگر به دلخواه چنین نمی کردم به اجبار آقا شوهر کوتاهشان می کردم آنوقت دلم می سوخت . حالا گاهی اوقات ناخنهایم را بلند می کنم ولاک هم می زنم . اما دیگر کم حوصله شده ام و برای این کارها احساس پیری می کنم .
یک زمانهائی هم آقا شوهربه سرش زده بود و اجازه نمی داد من چادر سرم کنم و مجبورم می کرد با روسری و روپوش بیرون بیایم و پدرشوهر مرحومم و پدرم می خواستند که من چادر سرم کنم .پدرم گلایه ای نمی کرد . اما پدرشوهر مرحومم اعتراض می کرد و می گفت : هر زادین اؤز یئری وار ( هر کاری وقتی دارد ) به نظرم حق هم داشت . چون آقا شوهر درست روز عاشورا زده بود به سرش که حق نداری باچادر بیرون بروی . نمیدانید چقدر اذیت می شدم بئزه نیره م خانیم دؤیور ، بئزه نمیره م آقا دؤیور ( بزک می کنم خاتم می زند ، بزک نمی کنم آقا می زند ) اگر از من بپرسید می گویم که دلم می خواست پشت بام بروم و فریاد بزنم که آهای مردم دست از سر ما زنها بردارید . آخر به شماها چه که می خواهیم چه بپوشیم ؟ مگر شماها وکیل و وصی ما هستید . من دوست دارم در مراسمی که می باید چادر سر کنم و در مراسمی که لازم نیست با روپوش و روسری بروم . مگر ما به شما آقایان تکلیف می کنیم که چه بپوشید و چه نپوشید ؟
دوستان داشتم درمورد اسمم می نوشتم باز از موضوع خارج شدم . ما می گوئیم دردلی دئیینگن اولار ( آدم دردمند پرحرف می شود ) درست مثل من ، تا می خواهم درمورد موضوعی بنویسم دردهای کهنه به سراغم می آیند و نمی گذارند حرف دلم را بنویسم . سخن کوتاه کنم که حدود پنج یا شش ساله بودم که پدربزرگ درگذشت و پادشاهی بنده نیز با ایشان به خاک سپرده شد . اما یادگار زیبا و دوست داشتنی و یا بهتر بگویم ارث با ارزشی که از او برایم باقی ماند اسمم بود . بر خلاف بعضی از دوستانم از داشتن چنین اسمی احساس آرامش می کردم . عده ای به دلیل ایرانی و اصیل بودن و عده ای دیگر نیز به دلیل هم نام بودن با همسر امام حسین علیه السلام ، نامم را می پسندیدند . برخلاف بعضی از همکلاسی هایم مجبور نبودم اسم مدرسه ای هم برای خودم برگزینم .
پس از سالها روزی در مجلس خانمها نشسته بودیم . جشن تولد دختر ده ساله اش بود . طبق معمول صحبت ما خانمها گل کرده بود . دوستی سه دختر داشت و دیگران نصیحتش می کردند که بگذار بچه دیگری هم به دنیا بیاید پس از سه دختر حتمن فرزند چهارم پسر خواهد شد و او با خنده می گفت : اگر باز دختر باشد چه کنم ؟ حوصله ندارم روی تخت بیمارستان اخم و تخم آقا شوهر و خانواده اش را تحمل کنم . دوستی دیگر که سه پسر داشت و گوئی که فه ت ایش گؤروب ( شق القمر کرده ) با افتخار می گفت : آقا شوهر گفته اگر فرزند چهارم دختر شود مهم نیست . گوئی که زادن دختر خطائیست که اگر زن این بار مرتکب شود بخشودنیست . دوستی دیگر پنج سال از ازدواجش گذشته بود و هنوز از فرزند خبری نبود و نگران که بالاخره صبر آقا شوهر تمام خواهد شد . او نیز آرزو داشت صاحب فرزندی شود و مهم نیست که دختر باشد یا پسر . بانوئی دیگر خسته و از رمق افتاده روی مبل پهن و بزرگ نشسته و بر بالشی که بعد از نشستنش بر پشتش گذاشته بودند لم داده بود . مادرشوهرش بیمار و زمین گیر شده بود و او به کمک آقا شوهرش مادر شوهر را در حمام شسته و تمیز کرده بود . بانوی خوش قلبی بود که در جواب آنهائی که می گفتند عجب حوصله داری ، می گفت : وقتی این زن را نگاه می کنم دوران پیری خودم را در نظرم مجسم می کنم . سن بنده یه رحم ائله ، الله سنه رحم ائله سین ( رحم کن تا خدا بر تو رحم کند . ) در این میان من نیز نگران بودم که فقط اجازه دو ساعت در مجلس نشستن را دارم و اگر مراسم هدیه شروع نشود چه کنم ؟ اگر دیر به خانه بروم فاجعه رخ می دهد و اگر زود بلند شوم هدیه را چگونه باید بدهم؟ از طرفی دیگربا این هیکل گنده ام خجالت می کشیدم که بگویم دیر بجنم دعوا راه می افتد . کسی نبود از من بپرسد حکیم ائششه ک اتی بویوروب؟ ( مگر دکتر گوشت خر تجویز کرده ؟ منظور مگر مجبور بودی در این مجلس شرکت کنی ؟ ) خلاصه مثل اینکه تیکان اوستونده اوتورموشدوم ( روی خار نشسته بودم ) . خانم حامله ای کنارم نشسته بود از او پرسیدم دوست داری فرزند اولت دختر باشد یا پسر ؟ جواب داد : مهم نیست . پرسیدم : اگر پسر باشد اسمش را چه می گذارید ؟ جواب داد : دنا . دوباره پرسیدم : اگر دختر باشد اسمش را چه می گذارید ؟ جواب داد : دنا . پرسیدم : دنا اسم دختر است یا پسر ؟ جواب داد فرقی نمی کند پسر یا دختر دنا را دوست دارم و باید اسم فرزندم باشد . اسم فرزند دومم را نیز شیرکوه خواهم گذاشت . گفتم : معمولن برای پسرها اسامی کوهها را می گذارند . مثل ساوالان و سهند و البرز و … در جوابم گفت:« اگر زودتر می جنبیدیم این اسامی قشنگ هم مخصوص دخترها می شد.»
گفتم:«  من، هم اسم خودم را دوست دارم و هم قایا را. به نظرت چه کنم؟»
گفت:«برای خودت نگه دار و به هیچ کس نگو و اسم فرزندت را قایا بگذار.»
خندیدم و گفتم:« من دیگربار سوم اشتباه به این بزرگی را مرتکب نمی شوم .»
راستش را بخواهید سخن این خانم به دلم نشست . اگر من اسم پسرم را ساوالان و اسم دخترم را سهند می گذاشتم ممکن بود بار اول برای شنونده غیرعادی بیاید اما بعدها عادی می شد . همانگونه که فرزند این خانم دختر شد و اسمش را دنا گذاشت وبدون هیچ مشکلی برایش شناسنامه گرفت و این اسم جز اسامی دخترانه به ثبت رسید .
اکنون که سالها از آن ماجرا می گذرد و من شروع به بازنویسی و تکمیل روزنوشتها و دفترشعرم کرده ام . چند ماه پیش آدرس وبلاکم را به نام و یاد قایا در این غربت ، به صورت قایاقیزی نوشتم . بیشتر اوقات هم در کامنت ها نام قایاقیزی را نیز به همراه اسمم و یا مستقل از اسمم می نویسم . این اسم زیبا هیچ ربطی به هیچ حزب و گروه و سازمانی ندارد . من پان فلان و پان بهمان نیستم بارها گفته ام گه ایرانی هستم . متولد ماکو شهرستانی در آذربایجان غربی هستم . به زبان مادری و فارسی علاقه فراوانی دارم . در مورد موضوعات مختلف نظرم را به راحتی می نویسم . بر این باورم که اقوام مختلف ایرانی گلهای رنگارنگ سرزمینم هستند . من از علم سیاست بی بهره ام و روی سخنم با یکی است که خود کم سوادترین فرد از نظر سیاست است و مرا به دوئل سیاسی دعوت می کند و وقتی جواب دلخواه خود را نمی یابد زبان به دشنام می گشاید . ازنامبرده می خواهم که با یک سیاستمدار سخن دان دوئل کند و جواب مناسب خویش را دریافت کند . از دوستان و خوانندگان عزیز که مجبور به خواندن پاراگراف آخر این نوشته شدند پوزش می طلبم

قایا ( قیه ) نام کوهی است که مانند چتری محکم و استوار شهر ماکو را در آغوش کشیده ، خانه ها زیر چتر این کوه بنا شده اند . کوهی که همیشه دوستش داشتم و آرزویم رفتن به بالای این کوه بود .