بافتنی : در وطن ما به کاموا ( از هر نوع و جنسی باشد – ابریشمی ، پشمی ، نایلونی و الی آخر، فرقی نمی کند.) و میل ( قلاب بافی یا دو میل یا پنج میل و میل گرد و الی آخر ) بافتنی گفته می شود که آدمی به دست می گیرد و بوسیله ی آن چیزی می بافد. ( مثل بلوز و کفش و کیف و پاپوش و الی آخر )
در دهات و ولایات ما به قلاب ( تک میل یا ته میل ) به دومیل هم ( جوت میل ) به میل های پنج دانه ای جوراب و دستکش ( جوارب میل لری ) و به میل گرد ، دومیلی که وسطش سیم نایلونی است ( گیرده میل یا دوره میل ) می گوئیم.
*
اندر فواید بافتنی : بافتنی فوایدی دارد. یکی این که شب هنگام که تلویزیون را باز می کنی تا سرگرم تماشای سریالهای شبانه - هیجان انگیز مثل مرلین و شارمد ، اعصاب خرد کن مثل سی اس آی ، مسخره مثل کبری الف ، خنده دار مثل مرحومان لورل هاردی و چارلی چاپلین و الی آخر ، ترسناک مثل دراکولا و امثالش ، هندی پر از رقص و آواز و گریه ، مثل گاهی خوشی گاهی غم – شوی ، به جای تخمه شکستن و خوردن انواع و اقسام تنقلات مضر همچون چیپس و پفک و الی آخر بافتنی به دست می گیری و همراه با اتفاقات جوراجور فیلمها سرگرم بافتن می شوی . گاهی دستهایت تند حرکت می کند و روند بافت سریع پیش می رفت و گاهی آنقدر محو تماشا و نگران حال و احوال قهرمانان می شوی که انگشت دست چپ ات که کاموا دورش پیچیده کرخت می شود و انگشت دست راست که میل ها و بافت را نگه داشته سر جایش خشک می گردد. اما با همه ی اینها بعد از گذشت چند روز و هفته می بینی که نتیجه ی این تماشا و بافت و زحمات انگشت دست راست و چپ ات ، کاری بس زیبا خلق کرده ای ، که همتایش در بازار نیست.
آن قدیمها که بچه محصل بودیم ، ماههای رمضان مهمانی های افطاری و شب نشینی های بعد از افطار و شب یلدا فراوان بود و مادرخانمهای عزیز بعد از کمک در شستن ظرفها و آوردن چای و بشقاب میوه به صاحب خانه ، از داخل کیفشان بافتنی های جوراجور را درآورده و گپ زنان می بافتند و سهم من و مهناز و مهرناز و پریناز و بقیه نیز قلاب و نخ قلاب بافی و کاردستی های ساده ای بود که خانم معلمهایمان تکلیف می کردند. می گویند حالا دیگر از آن مهمانی های باصفا خبری نیست و وقتی هم دعوت می شوی دست روی دلت است که لباس چه بپوشم و هدیه چه ببرم. دعوت شده ام باید دعوت کنم و الی آخر.حالا بگذریم از این مقوله.
خلاصه که وقتی خودت می بافی ، کمیت و کیفیت کار را خودت انتخاب می کنی و حاصل کارت خاطره ای است بس زیبا. مثلا همین پادری را که شروع کردم کوچولوی نازنازی مان کلاف را به زحمت به دست گرفت و به دهان برد و تا بجنبیم مزه اش را چشید. خواستیم کلاف را از دستش بگیریم که متوجه شدیم این دستان بسیار کوچک عجب قدرتی دارد. نخ دور دستش پیچیده بود و تازه باز کردنمان هم موجب قلقلکش شده و قاه قاه می خندید.
اندر مضرات بافتنی : خواص بافتنی همچون خواص تخمه است. یعنی وقتی که مشت مبارک را پر از تخمه می کنی تا شکستن دانه ی آخر از کار و زندگی می مانی . وقتی نخ کاموا را به انگشت دست چپ می پیچی و میل ها را به دست می گیری دیگر کارت تمام است. برای همین هم باید اول چائی و آب و میوه و قیچی و نقشه ی بافتنی و کنترل تلویزیون را بغل دستت بگذاری و فیلم را انتخاب و سپس نخ را دور انگشت بپیچی. از مضرات دیگرش این است که چشم را خسته می کند. بخصوص اگر رنگ نخ سفید یا سیاه باشد و یا در بافت از مدل های پیچیده و سخت مثل صدف و طاووس و مارپیچ و گیسوی دوبل و ... استفاده کنی. یا بخواهی کارت ظریف از آب دربیاید و از نخ نازک و میل شماره دو یا دونیم استفاده کنی. بافتن چنین رنگها و مدلها بخصوص در شب قاتل چشمان آدمی است.
*
پادری : برای بافت پادری معمولا از کاموای دست دوم استفاده می کنیم. لباس بافتنی را که کهنه شده و دیگر نیازی به آن نداریم می شکافیم و با رنگی دیگر مخلوط می کنیم تا کاموا ضخیم باشد و کار زود تمام شود. یا از کامواهای نو که از کارهای قبلی مان مانده استفاده می کنیم و پادری هایی رنگارنگ و زیبا می بافیم.
من این پادری را با میل شماره سه بافته ام. ظریف اما قشنگ شده است. ده تکه لوزی بافته و به هم دوخته ام. هر تکه را با سه رج شروع کرده و مثل بلوز جناغی اضافه و سپس کم کرده ام. بافت آسان است و کار سریع پیش می رود.
ردیف اول : سه دانه راست
ردیف دوم : یک دانه راست + یک ژوته + یک دانه راست + یک دانه ژوته+ یک دانه راست
ردیف سوم : پنج دانه داریم که همه اش را راست می بافیم
ردیف چهارم : دو دانه راست + یک دانه ژوته + یک دانه راست + یک دانه ژوته + دو دانه راست
ردیف پنجم : همه دانه ها راست
ردیف ششم : حالا هفت دانه داریم . سه دانه راست + یک دانه ژوته + یک دانه راست + یک دانه ژوته + سه دانه راست
ردیف هفتم : همه ی دانه ها راست
اندازه این لوزی ها به خودتان مربوط است. من در کل 55 دانه بافتم. بعد بافت را ادامه دادم با این تفاوت که در هر بار شروع بافت سه دانه را یکی کردم. دانه ها یکی یکی کم و کار تمام شد و به هم دوختم. سپس گل وسط را بافته و دوختم. بافت گل وسط هم مانده به سلیقه ی خودتان.
*
توخونما
توخونما : بیزیم اورالاردا ، توخونما کاموایا ( فرقی یوخ نه رنگده ، نه جینس ایپک ، یون ، لایلون و .... اولا ) و میل ( ته میل ، جوت میل ، جوراب میلی ، گیرده میل ) دئیرلر.
توخونمانین قایدالاری : توخونمانین بیر نئچه فایداسی وار . بیری بوکی گئجه لر تلویزیونو آچیب فیلملر ( مرلین ، شارمد کیمی هیجانلی لار ، سی اس آی لار کیمی اعصابی پوزانلار ، کبری الف کیمی تارتان لار ، رحمتلی لورل هاردی ، چارلی چاپلین کیمی گولمه لی لر ، دراکولا کیمی قورخمالی لار ، هردن خینوو هردن سئوینج کیمی هندی فیلم لر ) باخاندا چرده ک چیتداماق ، ضررلی یئمیش لر ( پفک ، چیپس ) یئرینه ، توخونمانی الینه آلیرسان و جوره به جوره فیلملره باخا – باخا توخورسان. هردن اللرین یئیین- یئیین توخویور ، توخونما تئز باشا چاتیر ، هردن ده ائله باشین باخماغا قاریشیر ، فیلم ده قهرمانلارین غصه لری باشیوی ائله قاتیرکی سول بارماغین کی کاموانی اونا دولویوبسان کئییر ، ساغ الین ده کی میل لرنن ایشیوی توتوب قورویور.اما بونلاری بیر قیراغا قویاندان سورا بیر نئچه گوندن هفته دن سونرا گؤرورسن کی بارماقلاریوین زحمتی هئچه پوچا چیخمییب و بیر گؤزل ایش قورتاریبسان کی بازاردا هله – هله تاپیلماز.
او قدیملرده کی بیز اوشاغیدیق ، اوروجلوقدا ، افطار قوناقلیقلاریندا ، چیلله گئجه لرینده کی قوهوم قونشو بیر یئره ییغیشاردیلار ، آنالاریمیز ائو ایشینده ائو ییه سینه کمک ائلیندن سونرا ایله شیب دئیب گوله – گوله توخونمالارین دا کیفلریندن چیخاردیب توخوماغا باشلاردیلار. من ایله مهناز و مهرناز و پریناز و و اوبیرسی لرده ته میلیمیزی چیخاردیب خانم معلم وئرن تکلیفلریمیز توخوردوق . بیر خیرداجا میز اؤرتویو ، قاب دسمالی ، ال کیفی .
دئییرلر ایندی داها او زامان قالمییب. قوناق چاغریلاندا آدامین الی قارنین اووشدورور کی نه گئییم ، نه سووقت آپاریم. چاغریلمیشام چاغیرماغیم لازیم. هله گئچک بو عنواندان.
نه دئییم کی اؤزوموز توخویاندا ، رنگینی ، کاموانین جینسین ، یاخجی پیسلیغین اؤزوموز به یه نیریک. هله هر توخونمانین ایلمه لرینده ده بیر خاطره میز توخونور. بئله بو آستانا آلتین توخویاندا ، خیرداجا ، نارین بالادا واریدی. خیردا الیله یوماغی توتوب آغزینا ساری آپاردی . بیز ال ترپدینجه دادینا دا باخدی. هله ایستردیک الیندن آلاق کی بیلدیک بو خیرداجا اللرین نه زورو واریمیش. هله ائله بیل کی الیندن آلاندا دا قیدیغی گلیردی بیر گولوردوکی گل گؤره سن.
توخونمانین ضررلری : توخونما سیمیشقا کیمی دی . بعنی اووجوو کی دولدوردون چیتدییب قورتارینجا ایش گوجوندن قالیرسان. کاموانی بارماغینا دولادین ، میل لری الیوه آلدین دای سنین کی قورتولدو.اونا گؤره ده گرک اول چای ، سو ، میوه ، قئیچی ، نقشه لر و تلویزیونون کنترلون الیوین آلتینا قویوب ، سونرا ایپی الیوه دولویاسان. ضررلرینین بیری ده بودور کی گؤزلری یورور. خصوصا کی چتین و قاریشیق نقشه لر صدف و طاووس و هؤروکلر کیمی. یا نازیک میل نازیک کاموا اولا. یادا آق نان قره بویادا کی گئجه چاغی گؤزلرین ایپین قیریر.
*
آستانا آلتی : معمولا آستانا آلتینا کهنه کاموا ایشلدیریک. کارا گلمز بلوز یا اوبیرسی لری سؤکوب بیر آیری کامواینان قاتیب یوغون لادیریق و توخویوروق کی تئز ده قورتولور. ائلیه بیللیک ائوده اولان تازا کلاموالاردان کی قاباقکی ایشلریمیزدن قالیب ایشله دک. رنگ به رنگ و گؤزل اولا. یادا بازارا گئدیب سئودییمیز رنگلردن آلاق.
بو آستانا آلتی اون دنه لووزئم چیخیب. هر لووزو بئله باشلامیشام :
ایلک : اوچ ایلمه سالیب توخوموشام.
ایکی : بیر ایلمه توخویوب + بیر ایپ آتیب + بیر ایلمه توخوموشام.
اوچ : ایلمه لریمیز بئش ایلمه اولوب . هر بئش ایلمه نی اوواند توخوموشام.
دؤرد : ایکی ایلمه اوواند + بیر ایپ آتما + بیر ایلمه اوواند + بیر ایپ آتما + ایکی ایلمه اوواند
بئش : یئتدی ایلمه اله گلیب هامیسینی اوواند توخویاجاییق
وسط ده کی ایلمه اؤزون گؤرسه ده جاق. نه یئکه لیقدا اولماسی اؤزوموزه باغلی. من هر طرفده 27 ایلمه یه جاق یئتیرمیشم . یعنی جمع ده 55 دانا ایلمم اولوب.
سونرا هرباشلایاندا اوچ دنه نی بیر ائلیه ریک. اما اورتانی همیشه کی کیمی آرتیراجاییق. ها بئله توخویوب اسگیلتمه ک ایله نقشه میز قورتولاجاق.
اورتاداکی گولو ده آخیردا توخویوب آستانا آلتینی تیکندن سونرا اورتاسینا تیکمیشم.
یادیزدا اولسون کی بو نقشه نی گئت – قئییت توخویاجاییق . یعنی هر دؤنه اوواند.
